Wielu kierowców i pieszych w Polsce nadal nie ma pewności, kto ma pierwszeństwo na przejściu dla pieszych. Panujące przekonania bywają sprzeczne z przepisami, co prowadzi do nieporozumień, a nawet niebezpiecznych sytuacji na drodze. W tym artykule wyjaśniamy krok po kroku, kiedy pieszy ma pierwszeństwo na pasach, a kiedy jednak powinien ustąpić kierowcy.
Co mówi prawo? Aktualne przepisy (2024/2025)
Zgodnie z Prawem o ruchu drogowym (art. 26 Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r.), obowiązującym w Polsce:
„Kierujący pojazdem zbliżając się do przejścia dla pieszych, ma obowiązek zachować szczególną ostrożność oraz ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na przejściu lub wchodzącemu na nie.”
To oznacza, że:
- pieszy nie musi być już fizycznie na pasach, aby mieć pierwszeństwo,
- wystarczy, że wyraźnie zmierza w stronę przejścia (np. stoi przy krawężniku i czeka na możliwość wejścia),
- kierowca ma obowiązek go przepuścić.
Zmiana ta obowiązuje od 1 czerwca 2021 r. i ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa pieszych.
Czy pieszy ma absolutne pierwszeństwo?
Nie. Choć przepisy jasno przyznają pieszym większe uprawnienia, nie oznacza to bezwarunkowego pierwszeństwa w każdej sytuacji.
Pieszy również ma obowiązki:
- musi zachować szczególną ostrożność,
- nie może wchodzić bezpośrednio przed nadjeżdżający pojazd, jeżeli kierowca nie ma możliwości zatrzymania się,
- zakazane jest korzystanie z telefonu lub innych urządzeń elektronicznych podczas wchodzenia na pasy (np. pisanie SMS-a).
W skrócie: pieszy ma pierwszeństwo, ale nie może go egzekwować „na siłę”, ryzykując życiem.
Co musi zrobić kierowca?
- Zbliżając się do pasów, kierowca powinien zmniejszyć prędkość i obserwować otoczenie.
- Jeśli pieszy zbliża się do przejścia lub daje sygnał chęci wejścia – należy się zatrzymać.
- Przed przejściami na drogach z kilkoma pasami kierowcy muszą również unikać wyprzedzania i omijania, gdy ktoś zatrzymał się przed pasami.
Wyjątki – kiedy pieszy nie ma pierwszeństwa?
Są sytuacje, w których pieszy nie ma pierwszeństwa, np.:
- przechodzi w miejscu niedozwolonym (poza pasami),
- przechodzi przez jezdnię z torowiskiem bez wyznaczonego przejścia,
- wchodzi na przejście dla pieszych z czerwonym światłem (jeśli jest sygnalizacja),
- wtargnie nagle na jezdnię, bez upewnienia się, że może to zrobić bezpiecznie.
W takich przypadkach to pieszy ponosi odpowiedzialność – zarówno prawnie, jak i w kontekście ewentualnego wypadku.
Dlaczego to ważne – praktyczne przykłady
- Pieszy, który zatrzyma się przy krawężniku i patrzy na auta – powinien zostać przepuszczony.
- Jeśli pieszy rozmawia przez telefon i nie zauważa nadjeżdżającego auta – może zostać ukarany mandatem.
- Kierowca, który nie zatrzyma się mimo ewidentnych sygnałów wejścia pieszego na pasy – może otrzymać mandat 1500 zł i 15 punktów karnych.
Pasy bez sygnalizacji – kto ma większą odpowiedzialność?
Na przejściach bez sygnalizacji świetlnej, odpowiedzialność za bezpieczeństwo leży przede wszystkim po stronie kierowcy, który ma obowiązek przewidywania zachowania pieszych. Ale pieszy również musi być uważny – nie powinien liczyć wyłącznie na to, że samochód się zatrzyma.
Porada dla pieszych: Jak bezpiecznie przejść?
- Zatrzymaj się przed pasami i rozejrzyj w obie strony.
- Utrzymaj kontakt wzrokowy z kierowcą – upewnij się, że Cię widzi.
- Nie wchodź nagle – nawet jeśli masz pierwszeństwo.
- Unikaj telefonów i słuchawek – Twoja uwaga jest kluczowa.
Podsumowanie
Czy pieszy ma zawsze pierwszeństwo na pasach?
👉 Nie zawsze, ale w większości przypadków tak – pod warunkiem, że zachowuje się rozsądnie i zgodnie z przepisami.
Dla własnego bezpieczeństwa warto znać swoje prawa, ale jeszcze ważniejsze jest ich rozsądne stosowanie. Zarówno kierowcy, jak i piesi mają wspólny cel: bezpieczne dotarcie do celu.
